Yapay zeka nedir? Pek çok kişinin merak ettiği bu konu hakkında siz değerli okurlarımıza önemli bilgiler sunmak istiyoruz.
Bazı kullanıcılar internette araştırma yaparken yapay zeka veya makine öğrenimi gibi kavramlarla karşılaşmış olmalı. Bu kavramlar, günümüzde daha çok duyulmaya başladı. Bunun sebebi yapay zekanın ve derin öğrenmenin öneminin daha çok artması. Bu alanın önemli olmasının pek çok nedeni bulunuyor. Öncelikle bu konuda yapay zekanın ne olduğundan bahsetmek, sonrasında yapay zekanın hedefini açıklamak ve tarihine girmek gerekiyor.
Yapay Zeka Nedir?
İnsanlar, hayvanlar veya diğer canlılar doğal zekaya sahip. Doğal zeka, doğal yollarla oluşmuş bir yapı olarak açıklanabilir. Yapay zeka ise insanların oluşturduğu bir sistem. Yapay zeka, günümüzde özellikle bilgisayar teknolojilerinde karşımıza çıkan bir kavram. Yapay zeka, doğal zekanın yerini alabilir mi burasını bilemeyiz fakat geçmişten günümüze bu konuda çalışmalar hızlı bir şekilde devam ediyor.
Yapay Zekanın Amaçları
“Yapay zeka nedir?” konusunda yapay zekanın hedeflerinin neler olduğunu bilmek gerekiyor. Yapay zeka, pek çok amaçla kullanılabilir. Genel olarak değerlendirdiğimizde yapay zekanın amacının hayatı kolaylaştırmak olduğu görülür. Bu teknolojinin hedeflerinden birisi endüstriyel alanda birçok işin otomatikleştirilmesi. Endüstri 4.0 ile beraber yapay zeka artık kullanılmaya başlandı. Endüstri 5.0 veya Toplum 5.0 olarak da adlandırılan endüstriyel atılımda ise üretim tesisleri artık tamamen yapay zekanın elinde olacak. Yani yapay zeka, attıkları adımlar ile bu tesisleri yaşatıyor olacak.
Örneğin bir üretim tesisi maliyet hesaplaması yapıp hangi ürünün hangi şehirde daha çok tüketildiğini tespit edecek ve o şehre daha çok ürün gönderiyor olacak. Bu durum israfın önüne geçebilecek bir olay. Farklı bir örnek vermek gerekirse yapay zekanın hakim olduğu bir tesiste her şey otomatik bir şekilde üretilip araçlara yerleştirilecek. Otonom araçlar, ürünleri teslim edecek. Örneğin Japonya’da şu anda otomatik üretim tesisleri mevcut fakat yapay zeka konusunda önemli adımlar atılmaya devam ediliyor.
“Yapay zeka nedir?” konusunda yapay zekanın planlama ve analiz kısmından bahsettik. Şimdi de öğrenme hedefini açıklayalım. İki çeşit yapay zeka vardır. Bunlardan birisi statik, diğeri dinamik yapay zeka. Statik olan belirli işlevleri yerine getirir ve öğrenmez. Dinamik yapay zeka ise yeni şeyler öğrenerek kendini geliştirir, buna göre farklı işlevleri yerine getirebilir. Örneğin sohbet botunu düşünün. Bir süre sonra farklı şeyler söyleyebilir. Bu durum sohbet botunun yapay zekasının derin öğrenmeye sahip olduğunu gösterir.
Bir diğer yapay zeka hedefi alınan verilerin işlenmesi olarak açıklanabilir. Örneğin kamera, mikrofon veya farklı sensörlerden alınan veriler yapay zeka tarafından işlenip analiz edildikten sonra daha faydalı bir şekilde kullanılabilir. Bu konuda bir örnek vermek gerekirse bir yüz fotoğrafı çekildikten sonra yazılım, bu yüzün yaşını ve duygusunu tahmin edebilir. Buna örnek pek çok yazılım günümüzde mevcut.
Yapay zekanın amaçları arasında donanımları da yapay zekaya sahip olması bulunmakta. Robotlar buna örnek olarak gösterilebilir. Bir robotun gerçekleştireceği hareketler, nereye gideceği veya nasıl tepki vereceği yapay zeka ile birlikte belirlenebilir. Yapay zeka ve derin öğrenme sayesinde robot farklı hareketler sergileyebilir ve sohbetlerin daha özgün olması sağlanabilir. Bu da kendini tekrarlayan robotların önüne geçer.
Yapay zekanın daha pek çok kullanım alanı mevcut. Gelecekte bu alanlar daha da artacak ve yapay zeka daha yaygın bir hale gelmiş bulunacak. “Yapay zeka nedir?” konusunda şunu da bilmeliyiz ki aslında interneti kullananlar yapay zekayla iç içe. Örneğin Google reklamları, yapay zekanın bir ürünü. Web sitelerinde dolaşırken Google, kullanıcı verilerini toplayarak en uygun reklamları göstermeye gayret ediyor. Bir diğer örnek bazı mobil klavye yazılımlarında önerilen ifadelerin genellikle kullanıcıların tercih edebileceği şekilde olması. Bu da bir yapay zeka ürünü.
Yapay Zeka Örnekleri
Sizlere “Yapay zeka nedir?” konusuyla birlikte biraz da birkaç yapay zeka örneği vermek istiyoruz. Bu örneklerin çoğu günümüze ait olacak. Örneğin otonom araçları ele alalım. Bu araçlar kendi kendine hareket ederken yapay zekayı kullanıyor. Şu anda bile halen araçların sorunsuz bir deneyim yaşaması için sürüş testleri devam ediyor. Sürüş testleri yapan firmalar, otonom araçlar için derin öğrenme işlemini gerçekleştiriyor. Araç, kendini sürdükçe yeni şeyler öğreniyor ve kaza oranı daha da azalıyor. Otonom araçlar, kameralar vasıtasıyla yolu, çizgileri, araçları, yayaları ve diğer nesneleri takip ederek hareket gerçekleştiriyor.
Bir diğer örnek otomatik görsel çizen uygulamalar olabilir. Bu konuda pek çok yazılım mevcut. Kullanıcılar, otomatik bir şekilde resim çizen ve fotoğraf gerçekçiliğinde görseller üreten yazılımları kullanabiliyor. Örneğin OpenAI, bu konuda ciddi çalışmalar yapan büyük bir şirket. NVIDIA’nın da yapay zekayı kullanarak fotoğraf oluşturma uygulaması mevcut. Bu gibi daha pek çok yapay zeka örneği verilebilir.
Yapay Zekaya Sahip Ürünler
Yapay zeka kullanan pek çok yazılım mevcut. “Yapay zeka nedir?” konusunda yapay zekaya sahip birkaç üründen söz edelim. Bunlardan birisi NVIDIA’nın geliştirmiş olduğu GauGAN olarak açıklanabilir. GauGAN, resim çizerek fotoğraf oluşturmayı sağlıyor. Örneğin bir kullanıcı yazı yazarak veya bazı çizimlerle fotoğraf oluşturabiliyor.
Bir diğer örnek OpenAI üzerinden verilebilir. Aslında birkaç örnek verebiliriz. Çünkü bu firma, pek çok yapay zeka ve derin öğrenme geliştirmesi yapıyor. Sitede yazı yazarak görsel oluşturmadan makale yazmaya ve insan yüzü oluşturmadan müzik yapmaya pek çok uygulama mevcut. Bu uygulamalarla geliştirilmiş yazılımlar da internette yer alıyor.
Bir diğer uygulama olarak fotoğraftaki yüzü hareketlendirmeyi gösterebiliriz. NVIDIA, geliştirdiği VID2VID CAMEO ismindeki yazılım ile beraber kullanıcıların fotoğraf hareketlendirmesini sağlıyor. Yazılım, GauGAN’da olduğu gibi NVIDIA’nın web sitesinde ücretsiz bir şekilde test edilebiliyor.
Derin Öğrenme ve Makine Öğrenimi
Kullanıcılar için “Yapay zeka nedir?” konusunda derin öğrenmeden de bahsetmek isteriz. Derin öğrenme ve makine öğrenimi aslında aynı anlamlara geliyor. Yani aralarında bir fark bulunmuyor. Derin öğrenme, dinamik yapay zeka uygulamalarında bulunur. Makine öğrenimi ile birlikte yazılım, çevreden aldığı bilgilerle beraber kendini geliştirir. Bu sayede yapay zeka daha farklı verileri de işleyerek daha farklı sonuçların oluşturulmasına destek olur. Örnek vermek gerekirse hikaye yazan bir bot olsun. Bot, birkaç kitap okusun. Ardından kendi hikayesini oluştursun. Bu şekilde bir yapay zeka da mevcut.
Yapay Zekanın Tarihi ve Geleceği
Yapay zeka, ilk olarak antik çağda hikayelerde görülen bir kavramdı. 20. yüzyılda bilgisayar teknolojisinin gelişmesiyle birlikte yapay nöronlar gibi bazı fikirler ortaya atıldı. 1950’li yıllarda artık yapay sinir ağı fikri bir kenara bırakılarak farklı bir yöntem ile bu teknolojinin geliştirilmesi sağlandı. 1956 yılında kurulan bir atölyede bilgisayarların yapay zeka konusunda daha etkili olmasını göstermek amacıyla çeşitli çalışmalar yapıldı.
Ekip, bir süre sonra güzel sonuçlar elde etmeye başladı. Bilgisayar dama öğreniyordu, cebirdeki sözcük problemlerini hallediyordu, İngilizce konuşuyordu ve bazı teoremleri kanıtlıyordu. Basın, bu durumu şaşırtıcı olarak değerlendiriyordu. 60’lı ve 70’li yıllarda da bu konuda çalışmalar sürdü. Bazı hükümetler yapay zekaya destek sağlıyordu fakat 70’li yıllarda önemli gelişmeler olmadığı için hükümetler, bu alana finansal destek sağlamamaya başladı. Bu durum yapay zekanın bir süre duraksamasına neden oldu.
“Yapay zeka nedir?” konusuna değinirken 80’li yıllara da değinmek gerekir. 80’li yıllarda bazı etkili çalışmalar yapılsa da bu yeterli olmadı. 90’lı yıllarda bilgisayarların da gelişmesiyle beraber yapay zekada önemli gelişmeler yaşandı. 2000’li yıllarda artık bu alanda önemli adımlar atılmıştı. Hatta bir yazılım, satranç oynayarak satranç şampiyonunu yenmişti. 2000’li yıllardan sonra web, endüstri ve akıllı şehirler gibi yapay zeka, pek çok alanda karşımıza çıktı.