Web 3.0 nedir? Hiç düşündünüz mü? Bu konuda sizlere bazı durumlarda faydalı olan Web 3.0’ın ne işe yaradığından bahsetmek istiyoruz.
Günümüzde internet devasa bir ağ haline gelmiş durumda.
İnternet sayesinde kullanıcılar paylaşım yapabiliyor, arkadaşlarıyla iletişim kurabiliyor, internet sitelerinde gezebiliyor veya farklı aktiviteler gerçekleştirebiliyor.
Halka açılmasıyla birlikte web 1.0 ile başlayan internet macerası, web 2.0 ile devam etti.
Günümüzde ise web 3.0 karşımıza çıkıyor.
İnternet, aslında web 1.0 döneminden önce de vardı fakat bu sonrasında popüler hale geldi.
İnternetin Kısa Tarihi
“Web 3.0 nedir?” sorusuna cevap bulmadan önce internetin tarihi hakkında kısa bir bilgi sunmak istiyoruz.
İnternet kavramı, bilgisayar teknolojilerinin gelişmesiyle beraber ortaya çıkmaya başladı.
20. yüzyılın ortalarında insanlar bilgisayarların birbirleriyle bağlantı kurmasını mümkün kılmak istiyordu.
Bu konuda resmî olarak yapılan ilk çalışmalar arasında 1950’li yıllarda askeri amaçla kurulan bir iletişim ağı karşımıza çıkıyor.
Bilgisayarların iletişim halinde olması amacıyla kurulan ağ, askerî birimlerin birbirleriyle iletişimini güçlendiriyordu.
Bir süre sonra internet üniversitelerde yayılmaya başladı.
Birçok üniversiteye kablo döşendi ve kablolar aracılığıyla üniversiteler bu ağa katıldı.
70’li yıllarda daha çok araştırma amacıyla kullanılan ve belge paylaşımının yapıldığı internet, 90’lı yıllara kadar diğer ülkelere yayılmaya devam etti.
90’lı yıllar ile birlikte internet halka açıldı ve bu dönemde ülkemizde de hizmet vermeye başladı.
Web 1.0 dönemi de internetin halk ile buluşmasıyla karşımıza çıktı.
Web 1.0 Nedir?
“Web 3.0 Nedir?” sorusu öncesinde Web 1.0’dan başlamak gerekiyor.
Web 1.0, webin temellerini oluşturuyor. İnternetin yürümeye başladığı ilkel zamanlar olarak da tanımlanabilir.
Kıtalar arası kabloların döşendiği bu dönemde internetin ilk sürümü yalnızca bilgi almak için kullanılıyordu.
Yani kullanıcı internete girerken bilgi alıp internetten çıkıyordu.
Örneğin web sitesi sahibi internet sayfasına bilgi ekliyor, kullanıcılar da bu bilgileri inceleyebiliyor.
Kısacası bu sürüm, tek taraflı iletişim sağlıyordu.
Bu da sunucudan kullanıcıya şeklinde.
Bu tür sitelere örnek olarak Vikipedi ve Web Archive gösterilebilir.
Bu siteler, o dönemde kullanıcıların bilgi almasını sağlıyordu.
Bu uygulamalar günümüzde daha çok özelliğe sahip.
Web 2.0 Nedir?
Web 1.0 dönemi kapandıktan sonra artık karşımıza web 2.0 dönemi çıkmaya başladı.
Web 2.0 ile beraber kullanıcılar arası iletişim daha da güçlendi.
Web 1.0’da ne demiştik? internetten kullanıcıya tek taraflı bir veri iletimi vardı.
Web 2.0 ile birlikte artık çift yönlü iletişim mümkün hale gelmeye başladı.
Yani sunucudan kullanıcıya ve kullanıcıdan sunucuya veri iletişimi başlamış oldu.
Bu ifade ilk kez 2004 yılında ortaya atılmış olsa da 2004’ten önce web 2.0’ın temelleri çoktan atılmıştı.
Web 2.0’a örnek vermek gerekirse AJAX, web 2.0 için oldukça önemli bir olanak sunuyor.
Çünkü AJAX sayesinde kullanıcıdan veri almak daha hızlı ve daha dinamik hale geliyor.
Bu da kullanıcı arayüzü performansını geliştiriyor.
Web 2.0 uygulamalarına örnek vermek gerekirse Facebook, Vikipedi, YouTube ve Instagram örnek olarak gösterilebilir.
Günümüzde yaygın olarak web 2.0 tercih ediliyor olsa da yavaş yavaş web 3.0 yaygınlaşmaya başladı.
Etiket bulutu sisteminin de bu süreçte gelmiş olduğu web 2.0 ile ilgili Tim O’Reilly ve John Battelle tarafından yapılan açıklamaya göre bu sürümün prensipleri şu şekildeydi:
- Platform olarak internet
- Verilerin gücü
- Açık kaynak geliştirme
- Katılım mimarisi
- Yükleri hafifleten işletme modelleri
- İnternet uygulamalarının yaygınlaşması
Web 3.0 Nedir?
Web 3.0 nedir? Pek çok kullanıcı bu soru hakkında cevap arayabiliyor.
Günlük hayatımızda yaygın olarak web 2.0 siteleriyle karşılaşıyoruz fakat belki de internet kullanıcısı farkında olmadan web 3.0 uygulamalarını da deneyimlemiş olabilir.
Web 3.0, internetin merkezî bir yapıda olmadığı ve blok zincirlerine dayalı bir sistem kuran bir sürüm.
Yani bu sistemde web sitesi veya web uygulaması herhangi bir sunucuya bağlı değil, blok zinciri ile birlikte işleyişini sürdürüyor.
2020’li yıllardan sonra önem kazanan web 3.0 aslında daha önceki yıllarda da konuşuluyordu fakat son dönemlerde daha çok ilgi çekmeye başladı.
Web 3.0 Örnekleri
“Web 3.0 nedir?” sorusunun yanı sıra bu konu ile ilgili bazı örnekler vermek istiyoruz.
Örneğin kripto paralar web 3.0 sürümünü kullanıyor. Kripto paraların merkezi olmadığını duymuş olmalısınız.
Yani aslında bu paraların ana sunucusu yok. Sunucular kullanıcılar olarak yer alıyor.
Kullanıcı, web 3.0 desteğine sahip bir uygulama kurduğunda aynı zamanda sunucu olarak görev alıyor.
Yani uygulama hem sunucu olarak kullanılıyor hem de uygulamadan yararlanılabiliyor.
Bitcoin uygulamasının devasa bir veritabanı indirmesinin nedeni de bu.
Bitcoin için destek sağlamak isteyenler sunucu olup blok zincirini genişletebiliyor.
Tabii günümüzde bu işi büyük firmalar da yapabiliyor.
Farklı bir örnek vermek gerekirse bir uygulama indirme yazılımı düşünün.
Bir kullanıcı, uygulamanın içerisine kendi bilgisayarından bir dosya yüklüyor.
Sonrasında bağlantıyı farklı bir kişiye atıyor.
O kişi uygulamadan dosya indirirken aslında dosya sahibinin bilgisayarından veriyi çekiyor.
Eğer dosyayı indiren kişi uygulamayı açık tutarsa başka bir kullanıcı dosyayı indirmeye çalıştığında her iki sistemde de veri çekim işlemi gerçekleşiyor.
Bu da hızlı bir indirme sunuyor.
Yani ne kadar fazla kullanıcı olursa dosya o kadar rahat bulunabiliyor.
Web 3.0 ve Avantajları
Web 3.0 ile birlikte bu sistemin avantajları da merak edilebiliyor.
Web 3.0’ın avantajlarından birisi hızlı bir işlem sunuyor olması.
Bunu şu örnekle açıklayalım.
Bir dosya indirirken hangi kullanıcılarda uygulama açık ise ve hangi kullanıcıların bilgisayarında o dosya var ise o kullanıcılardan veri çekiliyor.
Bir kullanıcının interneti yavaş olabilir, diğerinin hızlı olabilir.
Bu şekilde en yüksek hıza sahip olmak mümkün hale geliyor.
Kısacası web 3.0 bu konuda oldukça faydalı bir yapı sunuyor.
Web 3.0’ın bir diğer faydası devasa bir sunucu kaynağı ortaya çıkarması.
Web 2.0 ile birlikte ana sunucuların bir masrafı bulunuyor.
Bu masraf sebebiyle bu işi yapmak daha maliyetli olabiliyor.
Web 3.0 ise kullanıcıların makineleri ile işlem yaptığı için büyük bir masrafın önüne geçiyor.
Bazı uygulamalar kullanıcılar eğer kendi makinesini sunucu olarak kabul ederse bu doğrultuda kripto para verebiliyor.
Web 3.0 ve Dezavantajları
“Web 3.0 nedir?” konusu dışında dezavantajları da bilinmesi gerekir.Web 3.0’ın en büyük dezavantajı sunucu olmadığı durumlarda ortaya çıkıyor.
Örneğin böyle bir uygulama olduğunu düşünelim. 10 kişi uygulamayı kullanırsa birbirlerine destek olabiliyor.Eğer uygulamayı kullanan kimse olmaz ise o uygulama yaşamaz ve eğer verilere ulaşmak gerekirse verilere erişim mümkün olmaz.
Bu durum sebebiyle web 3.0 bazıları tarafından riskli görünüyor.