Monitör nedir? Bilgisayar teknolojisinde sıklıkla tercih edilen monitörlerin nasıl çalıştığını ve nasıl geliştirildiğini hiç düşündünüz mü?
Monitörler, bir bilgisayarın önemli donanımları arasında yer alıyor. Bunun sebebi bilgisayarı kullanmak için ekran gerekiyor olması. Bir kullanıcı, bilgisayarın durumunu öğrenmek ve işlem yapmak için ekrana ihtiyaç duyar. Ekrandaki içerikler sayesinde bilgisayar ile rahatlıkla iletişim kurulabilir. İlk bilgisayarlarda durum daha farklı olsa da günümüzde artık insanlar ekranlarla bilgisayar arasında iletişim kuruyor. Ekranların bilgisayar donanımları ile iletişim kurmada büyük bir önemi mevcut.
Monitör Nedir?
Monitör, görüntü sergilemek amacıyla kullanılan elektronik bir aygıt olarak tanımlanabilir. Bilgisayarların yanı sıra televizyon olarak da kullanılabilen bu aygıtlar, daha pek çok alanda tercih edilebilen bir sisteme sahip. Plastik bir dış kaplamaya sahip olan monitörlerin içerisinde gerekli elektronik devreler bulunur. Monitörler bu şekilde güvenli bir halde çalışır. Bilgisayara bağlı monitör, ekran kartının desteğiyle çalışır. Ekran kartı ile bilgisayar arasında sağlanan kablo yardımıyla monitör görüntü verir.
Monitör, iki farklı ekran moduna sahip. Bunlardan birisi text modu olurken diğeri grafik modu olarak kullanıcıların karşısına çıkıyor. Text modu, yazıların bulunduğu ekrana verilen isim. Örneğin DOS tabanlı işletim sistemleri bu şekilde çalışır. Bir diğer mod olan grafik modu ise Windows, Linux dağıtımları ve Mac OS işletim sistemi gibi grafikli bir şekilde karşımıza çıkıyor. Bu mod, piksellerden oluşuyor ve her bir piksel ekranda çizilerek ortaya çıkıyor.
“Monitör nedir?” sorusunun yanı sıra monitörün çalışma mantığına da kısaca değinmek istiyoruz. Bir monitör, ekran kartından aldığı verilerle işlem yapıyor. Ekran kartı, monitöre piksel verilerini gönderiyor. Pikseller, ekranda gerekli koordinatlarda gösteriliyor. Sonrasında ise monitör bu şekilde görüntüyü yansıtmış oluyor. Bunlar bir insan algısına göre anında gerçekleşen olaylar.
Çözünürlük Nedir?
“Monitör nedir?” sorusuyla beraber çözünürlük hakkında da gerekli bilgiye sahip olmak lazım. Çözünürlük, monitör ekranının ne kadar çok piksel aldığını gösteren bir bilgi. Bir ekrandaki çözünürlük arttıkça o ekrandaki netlik artar ve kalite daha iyi hale gelir. Ekrandaki çözünürlük sayısı piksel sayısını da etkiler. Örnek vermek gerekirse 640×480 monitör 307.200 piksele sahip iken 1920×1080 monitör 2.073.600 piksel ile birlikte kullanıcıları karşılıyor. Yani çözünürlük, işlenen piksellerin sayısını da arttırır fakat günümüz ekran kartları bu pikselleri rahatlıkla işleyebilecek güçte. Bunu şu şekilde açıklayalım, günümüz modern bir işlemcisi saniyede on milyarlarca işlem yapabiliyor.
Bilgisayarda Kullanılan Ekranlar Nelerdir?
Bilgisayarlarda bu zamana kadar pek çok ekran tipi kullanıldı. “Monitör nedir?” konusunun dışında bu ekranların da bilinmesi gerekiyor. Bunlardan birisi CRT monitör olarak geçiyor. Eski teknoloji olan CRT monitörler, tüplü monitör olarak da biliniyordu. CRT monitörler, elektron tabancası ile birlikte çalışır. Bu tabanca, elektronların ekranda dizilmesiyle görüntüyü oluşturur. Elektronlar sol üst köşeden başlayarak soldan sağa ve yukarıdan aşağıya doğru görüntüyü meydana getirir. Her bir nokta tek tek oluşur ve bu noktalar aslında bir süreliğine aktif kalır. İnsan gözüne göre bu çok hızlı bir şekilde gerçekleştiği için insanlar aslında görüntünün aynı anda oluştuğunu düşünür.
Bir diğer monitör çeşidi olarak bizleri LCD monitörler karşılıyor. LCD monitörler, CRT monitörlerden sonra kullanılan bir ekran teknolojisi. Bu teknolojide sıvı kristal diyotlar kullanılıyor. Bu sıvılar sayesinde görüntü ortaya çıkıyor. LCD dışında karşımıza bir de Interlaced CRT monitörler çıkıyor. Bu monitörler, daha yüksek ekran çözünürlüğüne kavuşmak için tercih edilebiliyor. Bu ekranın çalışma stilini incelediğimizde ekranın önce tek satır, ardından çift satır şeklinde tazeleme yaptığı görülüyor. Bu monitörlerde ekran çözünürlüğünü fazlasıyla arttırmak titreşime neden olabiliyor.
Monitörlerin Tarihi
“Monitör nedir?” sorusu dışında monitörlerin tarihi hakkında da bilgi sahibi olunmalı. Bilgisayarların erken çağında henüz monitörler bulunmuyordu. İlk bilgisayarlar geliştirildiğinde devasa ampuller yer alıyordu. Her bir ampul, 1 veya 0 yani açık veya kapalı olarak geri dönüş sağlıyordu. Kısacası bilgisayarın erken evrelerinde monitör yerine görsel görüntüleme birimi terimi kullanılıyordu. Bu da daha çok yazılımcıya bilgi verme amaçlı bir üründü. Kısacası ilk görüntüleme aygıtları günümüzdeki gibi detaylı değildi, yani çok düşük sayıda pikselden oluşuyordu. Monitörlerin bu kadar ilkel olması, çıktıların da çok küçük olmasına neden olmaktaydı.
Zaman ilerledikçe ekranlar daha büyük hale geldi ve ampuller küçülmeye başladı. Bu konuda atılan adımlardan birisi tek renkten oluşan ve karakter gösteren ekranlar oldu. Örneğin günümüzde de buna benzer bir sistem kullanılıyor. Bazı mağazalarda siyah arka plana sahip kırmızı renkli yazılar görülebilir. Her bir piksel kırmızı renk ile beraber karakterleri ortaya çıkarıyor.
“Monitör nedir?” konusu ile beraber monitörlerin geliştiği döneme de değinmek gerekir. Monitörler, bilgisayarlar geliştikçe daha minimal ve daha kapsamlı hale gelmeye başladı. İlk bilgisayarlarda kullanılan monitörler çok küçük olmasıyla beraber genel olarak tek renk ile çalışıyordu. Bu renk yeşil olarak tercih ediliyordu. Siyah arkaplan üzerine yeşil renk sıklıkla kullanılan bir ekrandı.
Bir süre sonra monitörler daha da gelişti ve artık bilgisayardan bağımsız monitörler de kullanıcılarla buluşmaya başladı. 1970’li yılların sonuna doğru artık ev kullanıcıları için de bilgisayarlar geliştirildi. 80’li yıllara damgasını vuran monitörler tüplü monitörler oldu. 90’lı yıllara gelindiğinde de CRT monitörler rekabetini koruyordu. Bu dönemin ilerleyen zamanlarında LCD ekranlar ortaya çıkmaya başladı. 2000’li yıllardan sonra ise genel olarak LCD ekranların kullanımı artış yaşadı. Günümüzde ise artık daha yüksek çözünürlüklü, daha düşük gecikmeli ve daha yüksek Hz değerine sahip ekranlar bizleri karşılıyor.
Monitörlerde Kullanılan Hz Kavramı
Monitörlerin önemli özelliklerinden birisi de Hz kavramı olmaktadır. “Monitör nedir?” sorusu dışında bu terim hakkında da bilgi sahibi olunmalı. Hz, Hertz anlamına geliyor. Bu kavram, saniyede ne kadar işlem yapıldığını gösteren bir yapı. Örneğin 1 Hz 1 işlem demek. Saniyede 20 Hz olan bir şey saniyede 20 kez çalışıyor demektir. 100 Hz 100 işlem, 1 kHz 1.000 işlem, 1 MHz 1 milyon işlem ve 1 Ghz 1 milyar işlem anlamına geliyor. Saat hızı kavramı da buradan geliyor. Saat hızı, bir donanımın saniyedeki hızını temsil etmek için kullanılıyor. Örneğin 60 Hz bir monitör saniyede 60 kez ekranın yenilendiğini gösterir.
Önemli Monitör Teknolojileri
“Monitör nedir?” konusuyla beraber önemli monitör teknolojilerine de kısaca değinmek gerekir. Monitörler, geçmişten günümüze kadar büyük bir gelişme kaydetmiş durumda. Monitörlerin özelliklerinden birisi VSync olarak açıklanabilir. Oyunun verdiği FPS yüksek olsa da fazla FPS, ekranda gösterilemez. Bu özellik sayesinde FPS dengeleniyor ve ekran yırtılmasının önüne geçilebiliyor.
Bir diğer özellik bazı monitörlerin ses desteği sunması. Bu da oldukça faydalı bir özellik olabiliyor. Özellikle ses desteğine ihtiyaç duyanlar bu özellikten yararlanabiliyor. Bu teknoloji daha çok güncel monitörlerde mevcut. Bu konuda sizlere “Monitör nedir?” ve monitörler hakkında bilinmesi gerekenler ile ilgili bilgiler sunduk. Umarız bu konu siz değerli kullanıcılar için faydalı bir içerik olmuştur.