Günümüzde “JavaScript nedir?” konusu ile ilgili bilgi almak isteyen pek çok insan mevcut. Bu konuda JS hakkında merak edilenleri cevapladık.
JavaScript, günümüzün en popüler dilleri arasında bulunuyor. Sunduğu pek çok olanak sayesinde kullanıcıların tercih ettiği bir yazılım geliştirme dili olan JavaScript ile birlikte geliştiriciler pek çok şeyi yapabilir. PHP veya C#’da olduğu gibi bu dilde de yapılabilecek şeyler hayal gücüne bağlı. Bir kişinin hayal gücü ne kadar geniş olursa o kişi o kadar iyi düşünüp daha güzel sonuçlar ortaya koyabilir. JavaScript ile ilgili bilinmesi gereken pek çok detay bulunuyor.
JavaScript Nedir?
JS olarak da bilinen JavaScript, HTML ve CSS ile birlikte kullanılan bir web sayfası geliştirme dili olarak tanımlanabilir. PHP veya ASP.NET ile birlikte de kullanılabilen JavaScript, web sayfalarında arka planda değil ön planda çalışan bir kod yapısına sahip. JavaScript’in bir web sayfasındaki amacı sayfaya dinamiklik katmak olarak açıklanabilir. JavaScript ile yapılabilecekler çeşitlidir. Örnek vermek gerekirse butona tıklayınca gerçekleşecek olaylar bu şekilde yazılabilir. Bunun yanı sıra hareketli veya duruma göre değişen tasarımlar yapılabilir.
JavaScript’in önemli yanlarından birisi AJAX sistemine sahip oluşu. AJAX, JavaScript kullanılarak dışarıdan işlem yapmayı sağlayan bir yapı. Örneğin AJAX kullanan bir yazılım geliştiricisi web sayfasını yenilemeden dinamik bir şekilde veri çekebilir veya farklı bir işlem uygulayabilir. AJAX, yönlendirilen sayfadaki kodları çalıştırarak ekrandaki sonucu döndürür. Örnek vermek gerekirse sohbet yazılımı geliştirildiğini varsayalım. Bir mesaj gönderildiğinde AJAX ile bu mesaj PHP sayfasında işlensin. İşlendikten sonra mesajlar bu şekilde güncellenebiliyor. Bu da sayfa yenilenmeden sohbet mesajlarının değişmesini sağlıyor.
“JavaScript nedir?” konusunda bilinmesi gereken bir diğer detay JS ile ilgili temel bilgiler olmaktadır. PHP’nin duyurulduğu yıl olan 1995 yılında geliştiricilerin karşısına çıkan JavaScript, güncel olarak ECMAScript 2022 olarak biliniyor. Uzantıları “.js, .cjs ve .mjs” olarak bulunan JavaScript’in esinlendiği diller arasında Java, Scheme, Self, HyperTalk ve AWK bulunuyor. ActionScript, CoffeeScript ve TypeScript gibi pek çok programlama dili de JS’den etkilenerek ortaya çıktı.
JavaScript, her ne kadar web dili olarak bilinse de bu dil ile birlikte bazı motorların da yardımıyla uygulama geliştirmek mümkün oluyor. Örneğin Discord, JavaScript kullanılarak geliştirilen bir sohbet yazılımı. React, Discord için bu konuda önemli bir yapı. Facebook tarafından geliştirilen React ile birlikte yazılım geliştiricileri, JavaScript kullanarak uygulama oluşturabiliyor. Genellikle sunucu kurmak ve arka planda yönetmek için kullanılan Node.JS ise JavaScript altyapısından faydalanan bir sistem. Örneğin Discord bot geliştirirken Node.JS kullanılıyor.
JavaScript Tarihi
1990’lı yılların başında henüz internet kamuya yeni yeni açılmıştı. Bu dönemde halka açılan internet statik sayfalar içeriyordu. Yani kullanıcılar sayfa ile etkileşime giremiyordu. Kısacası web sayfaları okumak için vardı. Yazılım geliştiricileri, bu alandaki eksikliği fark ederek bu konuda bazı çalışmalar yaptı. 1995 yılına gelindiğinde JavaScript dili ortaya çıktı ve kullanıcılarla etkileşimin mümkün olduğu Web 2.0 dönemi resmî olarak başlamış oldu. JavaScript, ilk olarak LiveScript şeklinde tanınıyordu fakat bir süre sonra yazılım dilinin ismi JavaScript olarak güncellendi.
“JavaScript nedir?” sorusuna cevap ararken JS’nin tarihi hakkında daha fazla bilgi sahibi olunması gerekiyor. İnternet kullanıcılarının web sayfalarında paylaşım yapmasını sağlayan veya web sayfalarının daha hareketli olmasına imkan tanıyan JavaScript, PHP ile aynı dönemde çıkmıştı. Microsoft da bu dönemde Internet Explorer tarayıcısını geliştirerek JavaScript’i kendi tarayıcısına ekledi. 90’lı yılların ortalarında ayrıca Internet Explorer ile Netscape tarayıcısı arasında da bir rekabet ortamı oluştu. Bazı yazılım geliştiriciler ve kullanıcılar Netscape, bazıları Internet Explorer’ı tercih ediyordu. Yarış bir süre devam etti ve Netscape sonrasında kaldırıldı.
JavaScript Nasıl Kullanılır?
“JavaScript nedir?” konusunda bir diğer konu başlığımız özellikle bu alanda ilk kez geliştirme yapacak olan yazılım geliştiricilerinin merak ettiği bir başlık olan JavaScript programlama dilinin nasıl kullanıldığı oluyor. JavaScript yazılım dilini kullanmak için bir derleyici gerekmiyor. İnternet tarayıcılarında hali hazırda derleyici bulunuyor. Web sayfası için JavaScript kodlarken kullanıcılar bilgisayar üzerinden bir HTML sayfası oluşturabilir ve bu şekilde HTML sayfasını açarak kodu çalıştırabilir.
Web sayfası dışında sunucu yardımıyla da JavaScript kullanılabiliyor. “JavaScript nedir?” konusunda bu konuda da bilgi sahibi olmak lazım. Örneğin Node.JS bu konuda popüler bir yazılım. Node.JS kurduktan sonra JavaScript kodu yazarak bu kodu konsolda çalıştırmak mümkün oluyor. Node.JS, hem sunucu kurmak için hem de dinamik bir şekilde web sitesi oluşturmak için harika bir yazılım olsa da dinamik web sitesi yapısı için PHP daha çok kullanılıyor.
Node.JS dışında JavaScript, masaüstü uygulaması geliştirmek için de kullanılabilir. Örneğin React örneğini sunabiliriz. React ile birlikte yazılım geliştiricileri çapraz platform desteği ile birlikte uygulama geliştirebiliyor. Çapraz platform desteği, uygulamaların birden fazla işletim sisteminde çalışabilmesi olanağını sağlar. 2013 yılından beri geliştirilen React, düşük boyutu sayesinde yazılımların da düşük boyut ile geliştirilmesine olanak tanıyor. Facebook tarafından geliştirilen React dışında daha pek çok JavaScript kütüphanesi mevcut.
JavaScript Öğrenmek için Kaynaklar
JavaScript öğrenmek için en popüler kaynaklardan birisi W3Schools olarak bizlerin karşısına çıkıyor olmakta. W3Schools, JavaScript dışında C# ve CSS gibi daha pek çok yazılım dilini detaylı bir şekilde anlatırken anlatımları örneklerle de destekliyor. Buna ek olarak kullanıcıların kendini pekiştirmesi için sınav sistemi de mevcut.
Bir diğer kaynak olarak Tutorialspoint gösterilebilir. İçerisinde yüzlerce eğitim seti olan bu platform eğitimleri ücretsiz bir şekilde sağlıyor. Sunduğu bu olanağı sayesinde kullanıcılar istediği alanda eğitim alırken buna JavaScript de dahil olmakta.
JavaScript ile CSS, HTML ve PHP Arasındaki Farklar
“JavaScript nedir?” konusuyla birlikte kullanıcılar JS ile diğer web programlama dilleri arasındaki farkı merak edebiliyorlar. JavaScript, harika bir programlama dili olmakla birlikte özgünlüğe de sahip. Öncelikle JS ile PHP arasındaki farkı açıklayalım. JS ile PHP ile birlikte aslına bakarsak benzer sistemler kodlamak mümkün. Kullanıcılar hem JS hem de PHP kullanarak forum kurma, form gönderme, veri çekme ve haber sitesi geliştirme gibi işlemleri yapabilir. Burada önemli olan nokta PHP’nin bu konuda daha başarılı olması. Zaten günümüzde PHP daha çok kullanılıyor. JS ise web sayfası üzerinde PHP ile beraber tercih ediliyor.
HTML, CSS ve JS arasındaki farkı şu şekilde açıklayabiliriz. HTML, bir sayfanın iskeleti olurken CSS, o sayfanın kılıfı olarak yorumlanabilir. JS ise sayfadaki dinamikliği sağlayan yapı. Örnek vermek gerekirse sayfadaki tasarım güncellemeleri JS ile yapılabilir. PHP ise arka planda çalışıp veri çeken bir sistem.
JavaScript Kullanım Alanları
“JavaScript nedir?” sorusunun yanı sıra JS’nin kullanım alanlarına da bu konu başlığında değinmek isteriz. JS, pek çok alanda kullanılabiliyor. Genel olarak web sayfalarında tercih edilen JavaScript, bununla beraber uygulama geliştirme veya sunucu çalıştırma konusunda da uzman bir yapıya sahip.