Bazı kullanıcılar bu kavramı duyduğu için şu soruyu sorabilir: Hertz nedir? Bu konuda insanların bilgi alması gerekiyor.
Bilgisayar ile iç içe olanlar veya teknolojiyle ilgilenenler işlemci, ekran kartı, monitör veya bu gibi çeşitli aygıtlarda Hz kavramını duymuş olmalı. Bunun yanı sıra KHz, MHz ve GHz kavramı da oldukça popüler. Frekans olarak da bilinen bu kavram, teknolojinin yanı sıra farklı alanlarda da kullanılan bir durum. Hertz hakkında bilinmesi gereken pek çok şey mevcut. İnsanlar bu yazı ile birlikte artık frekans birimi olan bu kavramı biliyor olacaklar.
Hertz Nedir?
Heinrich Rudolf Hertz’in yaptığı çalışmalar ile kanıtlanan hertz, frekans birimi olan ve saniyedeki ölçümü hesaplamayı sağlayan bir sistem. Yani hertz, bir işlevin saniyede ne kadar işlem yaptığını gösteren bir kavram. Örneğin 1 Hz, saniyede 1 işlem anlamına geliyor. Bunu döngü olarak da açıklayabiliriz. 10 Hz 10 işlem, 100 Hz 100 işlem ve örnekler bu şekilde arttırılabilir. Hz, en düşük frekans birimi olarak yer alsa da Hz sonrasında KHz, MHz, GHz ve THz geliyor.
- 1.000 Hz -> 1 KHz
- 1.000 KHz -> 1 MHz
- 1.000 MHz -> 1 GHz
- 1.000 GHz -> 1 THz
Günlük hayatımızda pek çok şeyde ve bilgisayar teknolojilerinde bu kavram ile karşılaşırız. Örneğin işlemcinin hızı bu birim ile ölçülür. Monitörde de bu kavram kullanılır. Farklı şeylerden örnek göstermek gerekirse dalga boylarında da Hz kavramı yaygın. Örneğin ses dalgalarında frekans hızlarıyla karşılaşmak mümkün. Dikkat ederseniz ses dalgasının frekans hızı arttıkça ses daha da incelir.
Yaşamdan Hertz Örnekleri
Birkaç örnekle hertz kavramını detaylandırmak gerekiyor. “Hertz nedir?” sorusunun yanı sıra örneklerle desteklemek, konunun daha iyi anlaşılmasına yardımcı oluyor. Örneğin 1 Hz, saniyede 1 işlem demek. Bir insan kalbinin saniyede 1 kez atması, 1 Hz olurken 2 kez atması 2 Hz anlamına geliyor. Yani dakikada 120 kalp atışı saniyede 2 Hz demek. Bir diğer örnek olarak klavye ile yazı yazma konusuna değinebiliriz. Bir kişi dakikada ortalama 300 tuş basıyor ise bu durum saniyede ortalama 5 Hz anlamına geliyor. Bu gibi çeşitli örneklerle beraber Hz kavramı daha iyi anlaşılabilir.
İşlemci ve Hertz İlişkisi
İşlemci ve Hertz konusu, günümüzde bilgisayar sahibi olanların önem gösterdiği bir konu. Kullanıcılar GHz bakımından çekirdek hızı yüksek olan işlemcileri tercih ederken bununla beraber çekirdek sayısına da özen gösteriyor. İşlemcilerde Hertz kavramı, saat hızı veya frekans olarak açıklanıyor. Günümüz işlemcilerini incelediğimizde saat hızlarının genel olarak 3 ile 6 GHz arasında olduğu görülüyor.
Geçmişten bu yana saat hızları hızlı bir şekilde artışa girerken son dönemlerde çekirdek sayılarında bir artış meydana geldi. Şu konuda da bilgi sağlayalım. “Hertz nedir?” konusuyla beraber bunun da bilinmesi gerekir. Bir işlemci 5 GHz hıza sahip ise o işlemcinin tek çekirdeği bu hıza sahip oluyor. 4 çekirdekli bir işlemci bu durumda 20 GHz hıza ulaşabilir. Bundan dolayı çekirdek sayısının artması, büyük bir avantaj sunuyor. Çünkü her çekirdek tek bir işlem yapabilir. Birden fazla çekirdek sayesinde birden fazla işlem yapılabiliyor. Hyper-Threading teknolojisi ise çekirdeklerin birden fazla işlem yapmasına olanak tanıyor.
“Hertz nedir?” konusunda çekirdek konusunu biraz daha detaylandırmak gerekiyor. Örnek vermek gerekirse tek çekirdekli 4 GHz bir işlemci olsun. 5 uygulama aynı anda çalışsın. Her uygulama ortalama 1 GHz işlemci tüketimi yapsın. Bu işlemcinin aynı anda tek işlem yaptığı için %25 seviyesinde takılmasına neden olur. Eğer işlemci 4 çekirdekli olup her çekirdek 3 GHz olarak bulunursa bu durumda 5 uygulamanın 4’ü aynı anda işleme konulabilecek. Bu da yaklaşık olarak %33 işlemci kullanımı demek. Kısacası çoklu çekirdek uygulamaların aynı anda daha hızlı çalışmasını sağlar.
CPU dışında GPU yani ekran kartlarında da frekans hızı mevcut. Özetle frekans hızı, işlemcinin ne kadar hızlı olduğunu gösteren bir durum fakat çekirdek sayısına ve diğer teknolojilere de önem göstermek gerekiyor.
Monitörlerde Hertz Kavramı
Kullanıcılara “Hertz nedir?” konusunda monitörler hakkında da bilgi vermek istiyoruz. İşlemcilerde olduğu gibi monitörlerde de hertz kavramı kullanılıyor. Monitörlerde kullanılan bu kavram, monitörlerin saniyede kaç kez ekranı yenilediğini gösteriyor. Örneğin günümüzde standart olarak 60 Hz monitör daha yaygın bir teknoloji. 60 Hz monitör, ekranın saniyede 60 kez yenilendiğini belirtiyor. 120 Hz monitör ise ekranın saniyede 120 kez yenilendiğini açıklıyor. Monitör frekans hızı arttıkça tazeleme hızı da artıyor.
Ekran kartı ve monitörlerle ilgili ilginç bir bilgi verelim. Ekran kartı, monitöre piksel verilerini gönderirken örneğin monitör 60 Hz ise saniyede 60 kez veri göndermiş oluyor. Mesela 1920×1080 sahip bir monitörde 2.073.600 piksel mevcut. Ekran kartı, saniyede 124.416.000 yani 124 milyon piksel güncellemesi yapıyor. Ekran kartları için bu kadar piksel küçük bir sayı. İşlemciler bundan çok daha güçlü bir teknoloji. Kısacası insanlar fark etmese bile arka planda insanların algısına göre büyük veriler dönüyor.
“Hertz nedir?” konusunda monitörler hakkında bir ilginç bilgi daha sunmak gerekir. Sinema filmleri yaygınlaştığında önceleri 24 FPS olarak yayın hayatına başlamıştı. İlk oyunlar da 24 FPS idi. 24 FPS, insanlara akıcı geliyordu. Bir süre sonra 30 FPS ve 60 FPS yaygınlaşmaya başladı. 60 FPS oyun oynayan bir kullanıcı için 30 FPS artık kasıyor gibi gözükmeye başlar. Bunun sebebi kişinin yüksek FPS algısının oluşması. Eğer bir kişi düşük FPS, sonra yüksek FPS deneyimi yaşarsa ikisinde de akıcılık hissi ile karşılaşır fakat önce yüksek, sonra düşük FPS deneyimlerse düşük FPS kasıyor gibi hisseder.
Hertz ile FPS Arasındaki İlişki
Hertz konusuna değinirken FPS hakkında da bilgi vermek gerekir. Hertz ile FPS aslına bakarsak aynı anlama geliyor. Buradaki FPS, “Frame Per Second” yani “Saniye Başı Sahne” olarak adlandırılabilir. Hz de saniye başı işlem anlamına geliyor. 1 Hz, 1 FPS demek. Örneğin oyun oynarken oyun 60 FPS yani VSYNC olarak ayarlandıysa 60 Hz gösteriyor anlamına geliyor. Oyun oynarken zaten yapılması gereken VSYNC, yani monitör ile eş değer bir hız kullanmak. Çünkü monitör desteklediği frekansın üzerine çıkamaz. Eğer monitör 60 Hz destekliyor ise maksimum 60 FPS gösterir. Üzerindeki FPS değerlerinde bir kısmı atlanır. Bu da ekran yırtılmasına neden olur.
Hertz Tarihi
“Hertz nedir?” ile birlikte hertz tarihine de değinmek lazım. Alman fizikçi Heinrich Hertz, 1800’lü yıllarda yaptığı çalışmayla birlikte hertz kavramının gerçekliğini ortaya koydu. 20. yüzyıla gelindiğinde bu birim resmî olarak kabul edildi. Günümüzde ise uluslararası alanda kullanılan küresel bir terim olan hertz, saniye başına devir sayısı gibi farklı anlamlarla da kullanılabiliyor.
Bu konuda siz değerli kullanıcılarımız için “Hertz nedir?” konusuna cevap verip bu konuyla ilgili çeşitli örneklendirmeler yaptık, bazı açıklamalara değindik. Umarız bu konu sizin için faydalı olmuştur.