“DirectX nedir?” sorusu günümüzde özellikle oyuncuların merak ettiği ve grafik tasarımcıların da araştırdığı bir konu oluyor.
Grafik teknolojisi, son yıllarda büyük bir gelişme kaydetti.
60’lı yıllarda dijital grafikler genellikle 2 rengi barındırıyordu.
Bu renklerden birisi arka plan iken diğeri yazı ve çizimler için ön plan rengiydi.
70’li yılların ilerleyen dönemlerinde renkli hale gelen grafikler 80’li yıllarda daha canlı bir hal almaya başladı.
90’lı yıllarda artık 3 boyutlu grafikler de bizleri karşılıyordu.
2000’li yıllarda gerçekçiliği artan grafik teknolojisi günümüze kadar daha gerçekçi hale geldi.
DirectX, grafik tasarımcıları için önemli grafik teknolojilerinden birisi olmakta.
DirectX Nedir?
DirectX, Microsoft tarafından geliştirilen çoklu ortam teknolojisine sahip bir kütüphane olarak açıklanabilir.
İçerisinde pek çok bileşen bulunan DirectX, yazılım geliştiricileri için yalnızca grafik teknolojilerini vaat etmiyor.
Bazı kullanıcılar DirectX’in grafik motoru olduğunu düşünebilir fakat aslında yalnızca grafik amaçlı kullanılmıyor.
Bu konuya özellikler başlığında değineceğiz.
İlk olarak 1995 yılında piyasaya sürülen DirectX, son olarak 2021 yılının sonuna doğru DirectX 12 Ultimate olarak yayınlandı.
Windows, Dreamcast ve Xbox platformlarında sorunsuz bir şekilde çalışabilen bu kütüphane, günümüzde pek çok oyun ve yazılımda karşımıza çıkıyor.
Örneğin Minecraft Windows 10 Edition, Battlefield 3, City Car Driving, Blackhole, Dirt 2 ve Crysis 2 gibi pek çok oyun DirectX teknolojisine sahip.
Grafik Teknolojisinin Özellikleri
“DirectX nedir?” sorusu dışında bu teknolojinin özelliklerine de değinmek lazım.
Bu teknolojinin sunduğu özelliklerden birisi birden fazla bileşeni bünyesinde bulunduruyor olması.
Bunlardan birisi Direct3D olarak açıklanabilir.
Direct3D, adından da anlaşılacağı üzere 2 boyutlu ve 3 boyutlu grafikler için kullanılıyor.
Günümüzde en büyük rakibi OpenGL olan Direct3D dışında karşımıza DirectSound bileşeni de çıkıyor.
Bu bileşen, 2 boyutlu ve 3 boyutlu seslerin işlenmesi için kullanılıyor.
Direct3D ve DirectSound bileşeni dışında karşımıza çıkan bir diğer bileşen DirectInput olmaktadır.
DirectInput’un amacı donanımdan gelen verileri kontrol etmek ve donanıma veri göndermek.
Örnek vermek gerekirse klavye, fare veya oyun çubuğu bu bileşen ile birlikte yönetiliyor.
Bu da sistemin daha verimli çalışmasına olanak tanıyor.
“DirectX nedir?” sorusu dışında özellikleri arasında DirectPlay bileşeninden de söz etmek gerekiyor.
Bu yapı, belki isminden dolayı video oynatıcı gibi düşünülebilir fakat aslında bağlantı için kullanılıyor.
Bağlantılar arası bilgi alışverişini yöneten bu sistem, DirectPlay Voice sayesinde harika bir sıkıştırma yaparak gecikmeyi azaltır.
Aslına bakarsak bu teknolojinin daha pek çok özelliği bulunuyor fakat hepsini anlatırsak konu çok uzun olur.
Bu teknolojilerden birisi olan DirectML, makine öğreniminde kullanılan bir bileşen olurken DirectDraw 2 boyutlu çizimler için kullanılıyor.
DirectSound ses kütüphanesi olarak bizleri karşılarken DirectMusic müzik oynatma konusunda uzman bir bileşen.
Diğer kütüphanelerden bazıları şu şekilde yer alıyor:
- DirectStorage -> Ekran kartı içerisindeki depolama birimini yönetir.
- DirectSound3D -> 3 boyutlu sesleri yöneten bileşen.
- DirectX Raytracing -> Işın izleme teknolojisi için kullanılır.
- XACT3 -> Yüksek seviye ses kütüphanesi sunar.
- DirectWrite -> Yazı işlemek için kullanılır.
DirectX’in Tarihi
OpenGL, 1992 yılında piyasaya sürüldüğünde Microsoft da bu alanda etkili olmak istediği için 1995 yılında DirectX’in ilk sürümü ile yazılım geliştiricilerini karşılamaya başladı.
Sizleri 1994 yılına götürelim.
Bu dönemde Microsoft, Windows 95 işletim sistemini geliştirirken MS-DOS tabanlı oyun geliştiren firmalarla görüşme gerçekleştirdi.
Yazılım geliştiriciler, Windows 95’te oyun ve yazılım geliştirmenin daha zor olduğunu düşünüyordu.
Bundan dolayı Microsoft, DirectX kütüphanesi geliştirerek geliştiricilerin üzerindeki bu fikri değiştirmeyi amaçladı.
Bu işe yaramış gibi görünüyor.
Çünkü ortaya çıkan kütüphane ile birlikte kısa sürede pek çok geliştirici bu sisteme adapte olmaya başlamıştı.
DirectX, pek çok sürüm ile gelişirken asıl büyük yükseliş DirectX 9 sürümü ile oldu.
Bu sürümün yanı sıra DirectX 9.0c sürümü de oldukça popüler.
Windows XP ile birlikte gelmesiyle beraber popülerliği daha da artan DirectX 9, günümüzde halen tercih edilen bir yazılım olsa da yeni sürümler etkisini arttırmayı sürdürüyor.
“DirectX nedir?” sorus dışında bu sürümün özelliklerinden de kısaca bahsetmiş olalım.
2002 yılında piyasaya sunulan DirectX 9 ile beraber pek çok yenilik geliştiricileri karşılarken aynı zamanda grafikler daha gerçekçi bir hal almaya başladı.
Bununla beraber performans artışları da yaşandı.
Günümüze kadar DirectX 10 ve DirectX 11 sürümü de bizleri karşıladı. DirectX 12 sürümü ise Windows 10 ile birlikte karşımıza çıktı.
Bu sürümden faydalanan yazılımlar daha önceki sürümlere göre daha verimli çalışırken aynı zamanda ekran kartındaki yükü de azaltıyor.
Bu da performansın daha iyi olmasını sağlıyor.
Intel, bununla ilgili 2014 yılında yaptığı bir çalışmada DirectX 12’nin DirectX 11’e göre %70’e kadar daha fazla verimli olduğunu ifade etmişti.
Microsoft, son olarak DirectX 12 Ultimate API ile piyasada bulundu.
DirectX Bilgisayarımda Var mı?
Kullanıcılar “DirectX nedir?” dışında DirectX’in kendi bilgisayarında olup olmadığını sorgulayabilir.
Öncelikle şunu belirtelim ki DirectX, donanımsal bir ürün değil, yazılımsal olarak karşımıza çıkıyor.
Windows kurarken DirectX bileşenleri de kurulmuş oluyor.
Yani DirectX aslında bir yazılım kütüphanesi.
Buna ek olarak DirectX’in ekran kartı üzerinde de kütüphane desteğinin bulunması gerekir.
İşletim sisteminde her ne kadar güncel DirectX sürümü bulunsa da ekran kartı eğer güncel sürümü desteklemez ise desteklenen sürüm kullanılır.
Ekran kartı modelinin hangi DirectX sürümünü desteklediğini öğrenmek için modelin teknik özelliklerine bakılmalı.
Buna ek olarak yazılımların da gereksinimleri bulunabiliyor.
“DirectX nedir?” konusu dışında buna da önem göstermek gerekiyor.
Bir yazılım, ekran kartının desteklediğinden daha yüksek bir DirectX sürümüne sahip ise sorunlarla karşılaşır.
Çünkü sürüm farklılıkları oluşabilir. Bunu şu şekilde açıklamak gerekiyor.
Örneğin ekran kartı DirectX 11 destekliyorsa ve oyun DirectX 12 desteğine sahipse bu durumda oyun açılmayacaktır.
Eğer açılırsa grafik sorunları ile karşılaşılabiliyor.
Bunun yanı sıra eğer DirectX 12 desteğine sahip bir ekran kartı ile DirectX 9 oyunu oynanırsa veya grafik yazılımı çalıştırılırsa herhangi bir sorun olmaz.
Bu konuda kullanıcı rahat olabilir.
Diğer Sürümler Arasındaki Farklar
“DirectX nedir?” konusuyla birlikte diğer sürümler arasındaki farkları da incelemek insanlar için faydalı olabilir.
DirectX 1 ile beraber 1995 yılında piyasada adından söz ettiren Microsoft, o dönemde oldukça ilkel bir yapıya sahipti.
Henüz ilk sürüm olmasının yanı sıra geliştiriciler için de yeterli ilgiyi almayan bu sürümün ardından gelen DirectX 2 ile beraber daha iyi grafik teknolojileri sunuldu.
DirectX 3 sürümünde birden fazla yazılım çalıştırma imkanı sağlanırken aynı zamanda 3 boyutlu ses ortamı da bu sürümde gelmiş oldu.
“DirectX nedir?” konusunda diğer sürümler hakkında da bilgiler vermek istiyoruz.
DirectX 7 ile birlikte firma optimizasyona ağırlık vererek performans artışı sağladı.
DirectX 8 ile beraber görüntü işleme teknolojisi geliştirilirken DirectX 9 sürümünde bazı bileşenler güncellenirken 32 ve 64 bit desteği sağlanmaya başlandı.
DirectX 10 ile ekran kartı uyumlulukları arttırıldı, DirectX 11’de gerçekçi grafikler üzerinde çalışıldı.
DirectX 12 sürümü ise verimliliği yükselterek daha kaliteli grafik işlemeye odaklanıyor.